“ΤΟ ΤΡΙΚΩΜΙΤΙΚΟ”
Από πού προήλθε:
Πριν από το 1821, δρούσε με βάση το Τρίκωμο και έδρα τα γύρω χωριά, οπλαρχηγός με πρότυπο τους αρματωλούς και κλέφτες εν Ελλάδι (πρόσωπο αγνώστου τώρα εις εμέ ονόματος.) Κατά τις σφαγές που ακολούθησαν την έκρηξη της Ελληνικής Επαναστάσεως, λυτοί και δεμένοι πράκτορες της κατοχικής δύναμης επλημμύρισαν την περιοχήν Τρικώμου γυρεύκοντες τον επαναστάτην.
‘Γυρεύκω τον επαναστάτην, πού είναι;΄ ηρωτήθη ένας Τρικωμίτης (ερώτηση αδιάκριτη, απερίσκεπτη, αγενής, αταίριαστη αλλά και εθνικώς επιζήμια.)
‘Άμε-ύρευκε,’ απάντηση θέτουσα τέρμα στην περαιτέρω συζήτηση [δηλαδή κοφτή – Τρικωμίτικη] αλλά και πλήρως απαξιωτική και εθνικώς πρέπουσα.
Εις παρομοία ερώτηση τεθείσα εις έτερον Τρικωμίτη εδόθην η απάντηση: ‘Άμε-σκύλλε-γύρευκε’ (άμε σιύλο ύρευκε) απάντησε περιέχουσα τα ανωτέρω και περιπλέον τη τόλμη εξύβρισης του κατοχικού πράκτορα.
Ορθά ο κύριος Παύλος Φ. Ιωαννίδης αναφέρει στη σελίδα 931 του νέου του βιβλίου για το Τρίκωμο, ότι η φράση συνηθίζεται να λέγεται από κάποιον που θέλει, για διάφορους λόγους, να μην απαντήσει σε μια αδιάκριτη, απερίσκεπτη, αγενή, αταίριαστη, άκαιρη ερώτηση που του υποβάλλουν.
Εγώ λέω απλά ΑΠΑΞΙΩΣΗ.
Η εκδοχή ‘άμε σκύλλον γύρευκε’ [‘σκύλλον’ αντί για ‘σκύλλε’] δεν μπορεί να ευσταθεί, καθότι το αντικείμενο ‘Γυρεύκω τον επαναστάτην’ δεν είναι νοητό να αντικαθίσταται από τον απαντούντα Τρικωμίτη με το ‘σκύλλον.’
Ορθά αναφέρει στην ίδια σελίδα τού βιβλίου του ο κύριος Παύλος Φ. Ιωαννίδης ότι ‘έπρεπε να διαθέτεις πολύ μεγάλη τόλμη για να εκστομίσεις τέτοια μεγάλη ύβρη σε έναν Μπέη.’ Ορθότατο για το 1821.
Ο Χ¨ Γιωρκαλλάς σύμφωνα με την αφήγηση που περιέχεται στο βιβλίο τούτο, επέστρεψε στο Τρίκωμο μετά την αλλαγή κατακτητού. Διοικούσαν οι Άγγλοι και ο κίνδυνος εκτέλεσης επί τόπου μέγιστος το 1821, ανύπαρκτος το 1882.
Η διαφορά τούτη αφαιρεί το εθνικό μεγαλείο της τόλμης που είναι το στοιχείο που την επέβαλε σε όλο το χωριό και κατ΄επέκταση σε όλη τη Κύπρο.
Τρίτος Τρικωμίτης απάντησε στο ίδιο ερώτημα ‘Αμε-μαύρε-σκύλλε-γύρευκε –Άμε-μαύρο-σιύλλο-ύρευκε’ πρόσθεσε σε όλα τα πιο πάνω και τη ρατσιστική απέχθεια προς τον μελαμψό, προφανώς ασιάτη. (Μαύρος –επίθετο υποδηλούν τον κακό και μοχθηρό εκφερόμενο ως φόβητρο και σήμερον ‘αν δεν φας το φαί σου θα φωνάξω τον Μαύρο.’
Η φράση ουδόλως σημαίνει ‘κόμμα του λόου, αρκή του καυκά’ διότι οι προστακτικές ‘άμε-γύρευκε’ διακόπτουν αποτόμως τη συνομιλία και ουδαμού παραπέμπουν σε συνέχιση επίλυσης τυχόν διαφοράς δι΄άλλων μεθόδων.
Ανδρέας Χαραλάμπους
Γιος του Χαμπή του Μιλή του Σολωμού τζαι
Της Μαριαννούς του Φιλιππού του Λαοπούλη
Από το Τρίκωμο”
Αντιγραφή από μένα, το δεύτερο γιο της Γεωργίας Χαμπή Μιλή από το Τρίκωμο, και του Αστυνομικού Γιάννη Δ. Οικονομίδη από τον Πεδουλά Μαραθάσας, αδελφότεκνο του Ανδρέα πιο πάνω!…
