Εφαρμόζοντας σύστημα αυτοελέγχων ποιότητας, οι επιχειρήσεις επιδιώκουν να βελτιώσουν την κατάσταση στους τομείς της Υγιεινής και Ασφάλειας, όπως και στην Περιβαλλοντική Διαχείρισή-τους, δημιουργώντας όλες τις προϋποθέσεις για συνεχιζόμενη οικονομική δραστηριότητα.
Η ανάγκη των αυτοελέγχων προκύπτει από:
Τη διαρκώς αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των πολιτών, όσον αφορά τη λήψη ποιοτικών και ασφαλών υπηρεσιών. Υπάρχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις για διασφάλιση και ταυτόχρονα απόδειξη των ποιοτικών και υγιεινών χαρακτηριστικών των προϊόντων και υπηρεσιών.
Το ανταγωνιστικότερο διεθνές περιβάλλον, στα πλαίσια και της Παγκοσμιοποίησης της οικονομικής δραστηριότητας
Την από πλευράς των ίδιων των επιχειρήσεων, στα πλαίσια «Προγραμμάτων Κοινωνικής Εταιρικής Ευθύνης», ή έστω και για λόγους δημοσίων σχέσεων, επιθυμία να εμφανισθούν ως υπακούουσες ή και συμμετέχουσες στις επιθυμίες της Κοινής Γνώμης.
Ήδη από τη Νομοθεσία για την “Υγιεινή & Ασφάλεια των Τροφίμων”.
Στη διαδικασία αυτή καίριος είναι ο ρόλος των Ιδιωτικών – Ανεξάρτητων Εργαστηρίων Δοκιμών. Τα μέλη του Πανελληνίου Συνδέσμου Ιδιωτικών – Ανεξάρτητων Εργαστηρίων Ποιοτικού Ελέγχου («ΠΑ.Σ.Ε.Π.Ε.») έχουν μακροχρόνια και επιτυχή παρουσία στην Κοινωνία και την Οικονομία, στο Κράτος και στον Ιδιωτικό τομέα. Επιδεικνύουμε διαρκή και επίμονη προσπάθεια για να πετύχουμε τη βελτίωση της Ποιότητας στις Υποδομές και τις Διαδικασίες των μελών-μας. Τα ιδιωτικά εργαστήρια δοκιμών αποτελούν αυθεντικό και γνήσιο παραγωγικό τομέα, αφού με τις επενδύσεις, την γνώση και την εργασία-μας προσφέρουμε ουσιαστικό έργο στον τόπο και σε θέματα αιχμής, μεταξύ άλλων:
Την Υγιεινή & την Ασφάλεια των Τροφίμων (Λειτουργία ΕΦΕΤ, εφαρμογή haccp)
Το νερό (πόσιμο, χρήσης, κολύμβησης)
Την Οικολογία & την Προστασία του Περιβάλλοντος.
Την Προστασία πολιτών και εργαζομένων από επικίνδυνες ουσίες ή διαδικασίες
Πιστεύουμε ακόμη στην ανάγκη για μαζικότερη συμμετοχή των συναδέλφων, αφού ο χημικός είναι ο «κατ’ εξοχήν» εργαστηριακός επιστήμονας, αλλά και γιατί τα ιδιωτικά εργαστήρια δοκιμών αποτελούν σημαντικό και πολλά υποσχόμενο στο άμεσο μέλλον, χώρο επαγγελματικής δραστηριότητας του κλάδου. Θα επιδιώξουμε επίσης να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τον άδικο και αθέμιτο πολλές φορές ανταγωνισμό που αντιμετωπίζουμε στην άσκηση του επαγγέλματός-μας.
«Από καιρού εις καιρόν» αναπτύσσεται συζήτηση σχετικά με την αναγκαιότητα για «ειδικές αδειοδοτήσεις» ή όχι των Εργαστηρίων Δοκιμών.
Μέχρι σήμερα, τα Εργαστήρια-μας λειτουργούν απρόσκοπτα, χωρίς οποιαδήποτε ανάγκη «αδειοδότησης».
Ο νόμος Ν3325/2005, ο οποίος εκδόθηκε για «απλούστευση διαδικασιών» (σε αντικατάσταση του νόμου 2516/1997), σαφώς αναφέρεται στην «Ίδρυση και Λειτουργία Βιομηχανικών και Βιοτεχνικών Εγκαταστάσεων» όπου βεβαίως δεν εντάσσονται τα Εργαστήρια Δοκιμών.
Από την άλλη, ισχυρή είναι η άποψη, ότι τυχόν υπέρμετρες – γραφειοκρατικές απαιτήσεις θα στερούσαν μικρά (περιφερειακά) εργαστήρια τη δυνατότητα να παράσχουν υπηρεσίες.
Πιστεύω ότι η δυνατότητα χημικοί ή χημικοί μηχανικοί να παρέχουν «υπηρεσίες δοκιμών και αναλύσεων», με τη δήλωση έναρξης επιτηδεύματος στη Δ.Ο.Υ., χωρίς οποιαδήποτε άλλη αδειοδότηση είναι συνυφασμένη με τη λήψη του Πτυχίου-τους. (Ακριβώς όπως ο γιατρός, μπορεί να ασκεί το επάγγελμά-του στο ιδιωτικό-του ιατρείο – γραφείο, με μόνη τη λήψη Πτυχίου, χωρίς να απαιτείται να παίρνει άδεια λειτουργίας για ίδρυση Κλινικής ή Νοσοκομείου…)
Άλλωστε, είναι γνωστό τοις πάσι, ότι στις διαδικασίες αδειοδοτήσεων, ο πλέον οφελειμένος είναι ο αδειοδότης, ενώ προάγεται και η διαπλοκή σε καθεστώτα περιορισμένης διαφάνειας. Γίνονται χωρίς συγκεκριμένα κριτήρια και προδιαγραφές (αδιαφάνεια), ενώ πολλές φορές επικρατεί συντεχνιακή αντίληψη, γραφειοκρατική συμπεριφορά και υποβόσκει καθεστώς διαπλοκής και ίσως διαφθοράς.
Φυσικά, όσοι επιθυμούν να λειτουργήσουν εργαστήρια ως επιχειρήσεις, μόνο αυτοί και από κάποιο μέγεθος και άνω (πχ εφόσον απασχολούν προσωπικό, ενδεικτικά, άνω των 5 ατόμων) να υποχρεώνονται σε τυπικές, συγκεκριμένες, διαδικασίες (όπως ελάχιστου χώρου, πυρασφάλειας, κλπ!)
Η διαδικασία διαπίστευσης παραμένει ως εθελοντική διαδικασία για όσους οι συνθήκες εργασίας-τους το απαιτεί.
Στο επίσημο, ολιγοσέλιδο, έγγραφο για την σύσταση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων, (αλλά και στο «Λευκό Βιβλίο για την Ασφάλεια των Τροφίμων) στο κείμενο επαναλαμβάνεται πάμπολλες φορές η ανάγκη για ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ! Μια επισήμανση βαρύνουσα και προς πάσα κατεύθυνση. Διαφάνεια στους ελέγχους, τις διαδικασίες, τις δειγματοληψίες, τις μεθοδολογίες, τη συνεργασία μεταξύ Επισήμων Αρχών, Επιστημονικών Ενώσεων, Παραγωγών, Επιχειρήσεων και Καταναλωτών, την ευρύτατη ενημέρωση των Ευρωπαίων Πολιτών – Καταναλωτών. (“Glasnost” = Διαφάνεια)
Στη χώρα-μας, ιδρύθηκε μετά από μακροχρόνιες συζητήσεις ο ΕΦΕΤ, για να αναλάβει «ενιαία» τον επίσημο έλεγχο σαν εθνική συνιστώσα της επίσης νεοσύστατης «Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων». Είναι εντελώς ανακριβές να λέγεται, πως ο ΕΦΕΤ δημιουργήθηκε για να συντονίσει 5 – 6 άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες!… Η ίδρυσή-του, θεωρήθηκε, δικαίως κατά τη γνώμη-μου, ως εκσυγχρονιστική – μεταρρυθμιστική εξέλιξη! (“Perestroika” = Μεταρρύθμιση).
Κάθε φορά που γινόμαστε μάρτυρες σε περιστατικά που άπτονται στην αποτελεσματική προστασία της Υγείας των Ευρωπαίων Πολιτών (στη χώρα-μας αλλά και σε άλλες χώρες – μέλη της Ένωσης) και στη λειτουργία των συστημάτων ποιότητας, επισήμων ελέγχων & διαδικασιών αυτοελέγχων. γίνονται συζητήσεις που πιθανόν και να αποπροσανατολίζουν από την ανάγκη για διαφανείς, συστηματικούς και συνεχείς αποτελεσματικούς ελέγχους.
Λέγεται πως μια μέθοδος επιτυχούς προώθησης κάποιου σκοπού είναι να γίνονται «ΔΥΟ ΒΗΜΑΤΑ ΜΠΡΟΣ, ΕΝΑ ΒΗΜΑ ΠΙΣΩ». Αντίθετα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποτελμάτωση και τελική αποτυχία, να κάνουμε «ΕΝΑ ΒΗΜΑ ΜΠΡΟΣ, ΔΥΟ ΒΗΜΑΤΑ ΠΙΣΩ».
Η ανάγκη για Προστασία της Υγείας των Πολιτών, διασφαλίζεται με τη ύπαρξη συστημάτων ποιότητας και αποτελεσματικών διαδικασιών ελέγχου, και συγκεκριμένα:
1. Κάθε επιχείρηση που παράγει, διακινεί, προμηθεύει τρόφιμα ή ποτά, υποχρεούται να τηρεί σύστημα ποιότητας που να διασφαλίζει την υγιεινή και ποιότητα-τους, τεκμηριωμένο με διαδικασία αυτοέλεγχων. (Διαδικασία haccp).
2. Ο επίσημος έλεγχος πρέπει να πραγματοποιεί συστηματικά και τακτικά προγράμματα επισήμων ελέγχων, με διαφάνεια και να ενημερώνει τους Πολίτες για τα αποτελέσματα-τους. Στη χώρα-μας δεν υπάρχει γενικευμένο πρόγραμμα επιθεωρήσεων – εργαστηριακών ελέγχων Τροφίμων (εφαρμογή haccp), Εγκαταστάσεων Βιολογικής Επεξεργασίας Λυμάτων & Αποβλήτων, Κολυμβητικών Δεξαμενών κ.α. Δυστυχώς, οι διαμάχες μεταξύ «συναρμοδίων υπηρεσιών», και άλλες αδυναμίες οδηγούν κάθε φορά να αντιμετωπίζουμε σπασμωδικά, φαινόμενα όπως το “εξασθενές χρώμιο” στο νερό», η περίπτωση του ηλιελαίου, ή η μόλυνση – ρύπανση που προκαλείται από ανεξέλεγκτη λειτουργία βιομηχανιών και άλλων επιχειρήσεων. Οι έλεγχοι πρέπει να είναι συστηματικοί, συχνοί και διαφανείς!
Δεν υπάρχουν νομοθετημένες εθνικές προδιαγραφές σε αρκετούς τομείς της δραστηριότητας-μας (πχ η παρουσία ψευδομονάδων σε κολυμβητικές δεξαμενές).
3. Ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) πρέπει να ενισχυθεί στο έργο της πλήρους, όχι αποσπασματικής, και με διαφάνεια, εκτέλεσης της αποστολής-του, και να αποτελεί την εθνική συνιστώσα της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων.
4. Η αλυσίδα των συστημάτων ποιότητας «παραγωγός – αυτοέλεγχος – επίσημος έλεγχος – καταναλωτικό κίνημα» πρέπει να αφεθούν και να υποβοηθηθούν στην εκπλήρωση των δραστηριοτήτων-τους χωρίς επικαλύψεις, αλλά με πλήρη διαφάνεια! Το καταναλωτικό κίνημα πρέπει και στη χώρα-μας να αποτελέσει χώρο δράσης των ενεργών πολιτών.
Μόνο έτσι θα βελτιωθεί η Ποιότητα και η ασφάλεια των προσφερομένων τροφίμων (και άλλων προϊόντων) σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας και μιας ανοικτής κοινωνίας ευαισθητοποιημένων πολιτών.
Δημήτρης Ιω. Οικονομίδης
Πρόεδρος Πανελληνίου Συνδέσμου Ιδιωτικών – Ανεξάρτητων Εργαστηρίων Ποιοτικού Ελέγχου (ΠΑ.Σ.Ε.Π.Ε.)
Μέλος ΣτΑ Ένωσης Ελλήνων Χημικών.
